2
2

Rylec węgłowy zdwojony

Wielkość liter

Rylec MOS/A/1691/13. Fot. P. WerensDylągówka, gm. Hyżne, st. 19

kultura ceramiki sznurowej

nr inw.: MOS/A/1691/13

wymiary: 48 x 36 x 16 mm

materiał: radiolaryt (?)

Zabytek pochodzący z badań niewielkiego kopca na stanowisku 19 w Dylągówce, gm. Hyżne. Kopiec miał nieznaczną wysokość, sięgającą około 1 metra i średnicę około 10 metrów. Badania przeprowadzono w związku z jego postępującym niszczeniem. Ustalono, że pierwotnie wysokość sztucznego pagórka wynosiła między 1,5 a 2 m, natomiast średnica około 5 metrów.

Dzięki odkryciu narzędzi krzemiennych stanowiących typowe wyposażenie grobowe oraz braku szczątków kostnych przyjęto interpretację, iż prawdopodobnie był to kurhan przykrywający symboliczny pochówek członka ludu kultury ceramiki sznurowej (KCSz).Rylec MOS/A/1691/13. Fot. P. Werens Był to często przemieszczający się lud nomadycznych pasterzy zasiedlający nasze ziemie na przełomie IV i III tysiąclecia p.n.e. Podstawą gospodarki KCSz była hodowla zwierząt, a w związku z półosiadłym trybem życia członkowie tej społeczności nie budowali stałych osad. KCSz znamy przede wszystkim dzięki pochówkom - grobom szkieletowym przykrywanym kurhanami. Wyrobami typowymi dla tego ludu były charakterystyczne topory o łódkowatym kształcie oraz naczynia zdobione odciskiem sznura.

Prezentowany zabytek został znaleziony w sąsiedztwie kopca, w obrębie jamy, z której prawdopodobnie wydobyto ziemię do jego usypania.

Narzędzia w typie rylca pojawiły się okresie górnego paleolitu i były wytwarzane aż do epoki brązu. Nie były związane z określonymi kulturami, chociaż ich procentowy udział w ogólnej ilości wyrobów kamiennych zmieniał się w poszczególnych okresach. Z technologicznego punktu widzenia rylec to narzędzie uformowane za pomocą przynajmniej jednego odbicia rylcowego, czyli odłupanie długiego i wąskiego odpadka o równoległych krawędziach (nazywanego rylczakiem). Jeżeli wierzchołek rylcowy powstał – tak jak w przypadku prezentowanego narzędzia – na przecięciu powierzchni zaretuszowanej i negatywu rylcowego, wtedy rylec taki nazywamy węgłowym. Rylce jako narzędzia pełniły funkcje polegające na wykonywaniu żłobków, służyły do rycia w kości i drewnie, cięcia oraz skrobania.

Rylec MOS/A/1691/13. Za: Bargieł, Florek 2000: 54, ryc. 6:8Jako materiał, z którego prawdopodobnie wykonano rylec, określono radiolaryt. Jest to zbudowana z opalu i chalcedonu skała o budowie krzemionkowej, która powstała ze skorupek promienic. Jedną z jego właściwości jest duża zmienność barwy. Był wykorzystywany do wyrobu narzędzi od środkowego paleolitu do epoki brązu. Wychodnie radiolarytu znajdują się m.in. w polskiej części Pienin, gdzie występuje przede wszystkim w ławicach. Wychodniami nazywamy naturalne odsłonięcia, z których surowiec może być pozyskiwany bez prac górniczych.

 

Bibliografia:

Bargieł B., Florek M.: Wstępne sprawozdanie z ratowniczych badań w Dylągówce, stan. 19, gm. Hyżne, woj. Podkarpackie, Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. V, 2000, str. 35-40

Bargieł B., Florek M.: Kopiec kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 19 w Dylągówce, gm. Hyżne, pow. Rzeszów, woj. Podkarpackie, Acta Archaeologica Carpathica 37, 2002, str. 45–65

Barton M., Olszewski D., Coinman N.: Beyond the Graver: Reconsidering Burin Function, Journal of Field Archaeology, vol. 23 nr. 1 (1996), str. 111-125

Ginter B., Kozłowski J.K.: Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu, Warszawa, 1990

Wawrzczak M.: Zachodniokarpackie surowce kamienne (radiolaryt i andezyt) i ich wykorzystanie w epokach kamienia i brązu, ze szczególnym uwzględnieniem Kotliny Sandomierskiej, Archeologia Kotliny Sandomierskiej, tom 2, Stalowa Wola, 2018, str. 48-103

Notę opracował

Piotr Werens

Wirtualny spacer po wystawie OD PIASKU DO SZKŁA

7 MKiDN

10 patriotyzm

4 tripadvisor

Krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych

5 Bonum Publicum

5 Bonum Publicum

6 Pamiętnik Sandomierski

Godziny otwarcia Muzeum:

W sezonie turystycznym 
(1 kwietnia - 30 września)

 bip muz

Cennik biletów:

Bilet normalny: 20 zł
Bilet ulgowy: 12 zł
Bilet grupowy normalny z przew. MZS: 15 zł
Bilet grupowy ulgowy z przew. MZS: 10 zł
Bilet rodzinny (maks. 5 osób (2+3): 55 zł

 

 

 dostepnosc

© 2022 Muzeum Zamkowe w Sandomierzu. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Łącznie ilość odwiedzin:13141317

Obecnie na stronie 92 gości