2
2

Historia zamku sandomierskiego

Wielkość liter

zamekZamek został zbudowany na miejscu dawnego grodu usytuowanego na wysokim wzgórzu oblanym wodami Wisły, które zapewniało skuteczną obronę przed nieprzyjacielem. Drewniany zamek miał charakter siedziby warownej. W XII wieku otoczony został wałem drewniano-ziemnym, fosą i dobudowanym później podwalem. W 1138 r. na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego Sandomierz został stolicą księstwa dzielnicowego, a zamek awansował na stałą rezydencję książąt dzielnicowych władających ziemią sandomierską. Mieszkali w nim m. in. Henryk Sandomierski, Kazimierz Sprawiedliwy, Leszek Biały, Bolesław Wstydliwy i Leszek Czarny.

W XIV wieku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego na miejscu drewnianego grodu wzniesiono murowaną gotycką budowlę z wieżą obronną, zbudowaną na planie ośmiobocznym, i murem zamkowym. Kronikarz Janko z Czarnkowa wymienia sandomierski zamek wśród 32 innych wystawionych z polecenia króla w ramach akcji wzmocnienia obronności kraju i poszczególnych miast. Sandomierz w tym czasie był jednym z ważniejszych ośrodków państwowych Małopolski, a zamek stał się siedzibą królewskich starostów, jednocześnie dość często goszcząc władców Polski m.in. Kazimierza Wielkiego, królową Jadwigę wraz z małżonkiem królem Władysławem Jagiełłą czy króla Kazimierza Jagiellończyka, za panowania, którego ok. 1480r. wzniesiona została baszta południowa tzw. „kurza noga”, obecnie najstarsza zachowana część zamku.

W XVI wieku z inicjatywy króla Zygmunta I Starego rozpoczęto przebudowę gotyckiego zamku w renesansową rezydencję. Prace powierzono architektowi Benedyktowi zwanemu Sandomierzaninem. Mistrz Benedykt przebudował istniejący budynek w skrzydło południowe, wzniesiono skrzydło wschodnie i rozpoczęto budowę skrzydła zachodniego. Przebudowę upamiętniono tablicą erekcyjną z okolicznościowym napisem: „Zygmunt z łaski Bożej król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, pan i dziedzic roku pańskiego 1520”.

Za panowania następnego króla Zygmunta II Augusta kontynuowano prace przy rozbudowie zamku. Obejmowały one budowę skrzydła zachodniego zakończonego narożną wieżą oraz połączenie muru północnego z wieżą bramną. W II połowie XVI wieku, mimo iż budowla nie była dziełem skończonym, ukształtował się czworobok renesansowego zamku, który pełnił funkcje administracyjno-sądowe i stał się siedzibą starostów grodowych.

Za panowania króla Jana Kazimierza w 1656 r., w czasie „potopu” zamek został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska szwedzkie. Zniszczeniu uległy skrzydła wschodnie i południowe. Najmniej ucierpiało, niedokończone, skrzydło zachodnie. Na polecenie króla Jana III Sobieskiego zostało ono przebudowane w wolno stojący budynek typu pałacowego, który w zasadniczym zrębie przetrwał do dnia dzisiejszego. Od tego czasu zamek stał się budynkiem użyteczności publicznej: urzędem, sądem i więzieniem oraz gospodarczym centrum klucza stanowiącego uposażenie starosty. W 1768r. w czasie konfederacji barskiej zamek został ponownie zniszczony, tym razem przez kwaterujące w nim wojska rosyjskie.

Po III rozbiorze Polski zaborca austriacki przeznaczył zamek na sąd i więzienie. Jednakże praktyczne funkcjonowanie więzienia rozpoczęło się w 1825 r. w czasach zaboru rosyjskiego. W 1844r. przebudowano pozostałości królewskiego zamku nadając mu surowe klasycystyczne formy architektoniczne. W końcu XIX stulecia półokrągły dziedziniec więzienny obudowano nowym skrzydłem tzw. „rogalem”, a w mur północny wstawiono budynek dla administracji więziennej. Tak ukształtowany zamek pełnił funkcje więzienne do 1959r.

zamek dW latach 1965-1986 przeprowadzono gruntowne prace remontowo-konserwatorskie, m. in. rozebrano budynek administracji i okalający dziedziniec „rogal”. W 1986r. decyzją Miejskiej Rady Narodowej w Sandomierzu przeznaczono zamek na siedzibę Muzeum Okręgowego w Sandomierzu.

W latach 1995-2002 wykonano prace związane z rekonstrukcją i stabilizacją wzgórza zamkowego oraz modernizacją dachu i poddasza zamku, a w latach 2004-2007 przeprowadzono prace rewitalizacyjne wewnątrz zamku.

 

Jolanta Smuniewska

Wirtualny spacer po wystawie OD PIASKU DO SZKŁA

7 MKiDN

10 patriotyzm

4 tripadvisor

Krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych

5 Bonum Publicum

5 Bonum Publicum

6 Pamiętnik Sandomierski

Godziny otwarcia Muzeum:

W sezonie turystycznym 
(1 kwietnia - 30 września)

 bip muz

Cennik biletów:

Bilet normalny: 20 zł
Bilet ulgowy: 12 zł
Bilet grupowy normalny z przew. MZS: 15 zł
Bilet grupowy ulgowy z przew. MZS: 10 zł
Bilet rodzinny (maks. 5 osób (2+3): 55 zł

 

 

 dostepnosc

© 2022 Muzeum Zamkowe w Sandomierzu. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Łącznie ilość odwiedzin:15780882

Obecnie na stronie 374 gości