2
2

KOLEKCJA DREWNIANYCH KUKIEŁEK DO SZOPKI BOŻONARODZENIOWEJ

Wielkość liter

Kolekcja drewnianych kukiełek do szopki bożonarodzeniowej Kolekcja drewnianych kukiełek do szopki bożonarodzeniowej
II poł. XX w.
Radomyśl nad Sanem
Kukiełki zostały wykonane przez Eugeniusza Pietruszkę

Drewno, metal, skóra, bandaż, tkanina, papier, farba olejna, masa plastyczna.

W skład kolekcji wchodzą kukiełki o wymiarach wys. 32 – 40 cm, szer. 2 - 6 cm:

Franek (MS-835/e)
Strach (MS-836/e)
Kuba (MS-837/e)
Litwin (MS-838/e)
Baba Krałucha (MS-839/e)
Żyd (MS-840/e)
Kusy Bekiel (MS- 841/e)
Maciek (MS-842/e)
Wojtek (MS-843/e)
Dziadunio (MS-844/e)
Babunia (MS – 845/e)
Walek (MS- 846/e)
Koza (MS- 847/e)
Dziadek z Jaworowa (MS 848/ e)
Herod (MS-849/e)
Śmierć (MS- 850/e)
Diabeł (MS-851/e)

Jednym z aspektów tradycji i kultury ludowej związanych z okresem świat Bożego Narodzenia są kolędnicy i zwyczaj chodzenia po kolędzie.  Kolędnicy odwiedzali domostwa z gwiazdą betlejemską, turoniem, herodami lub szopką. Niekiedy wszystkie formy kolędowania mieszały się ze sobą.  Jak pisze Marek Waszkiel, szopka jest polskim gatunkiem widowiska lalkowego związanym z ewangeliczną i ludową tradycją Bożego Narodzenia; to także nazwa scenki teatralnej, na której to widowisko było odgrywane. Termin ten upowszechnił się  w Polsce w XIX wieku. Szopka przedstawiała sceny narodzenia i adoracji Jezusa: glorię anielską, pokłon pasterzy, hołd Trzech Króli oraz całą galerię postaci różnych stanów, zawodów i grup etnicznych, które przybywają do stajenki, by uczcić Chrystusa tańcem i śpiewem. Stałą częścią szopki był wątek króla Heroda, kończący się ścięciem tyrana i porwaniem go do piekła. Wspólne źródło Bożonarodzeniowego misterium wiąże się ze zwyczajem, zapoczątkowanym w 1223 przez św. Franciszka z Asyżu, urządzania w kościołach procesji wiernych do symbolicznego miejsca narodzin Chrystusa. Z czasem w kościołach zaczęto ustawiać figurki wokół symbolicznego żłobka w kościołach. Kolędowa szopka oraz widowisko szopkowe oprócz scen i wątków biblijnych nawiązywała również do wierzeń ludowych, np. postać kozy, turonia, bociana, kozy czy konia, a także Cyganki, czy Żyda. Widowiska te były przedstawiane w kontekście obrzędowym i obyczajowym, zazwyczaj w domach dla jej mieszkańców lub jako widowisko publiczne dla szerszego grona odbiorców. Zwyczaj chodzenia z szopką był rozpowszechniony na ziemiach polskich jeszcze w XX w.

Prezentowane na fotografiach kukiełki z teatrzyku szopkowego w większości wykonane są z drewna w ten sposób, ze głowa, tułów, nogi i uchwyt do trzymania oraz poruszania kukiełką wykonane są z jednego kawałka drewna. Jedynie Herod ma oddzielnie przymocowaną głowę, ponieważ w trakcie przedstawienia Śmierć ścina mu głowę, która spada z karku, przywiązana jest jednak na nitce. Ręce figurek doprawione z grubego, złożonego podwójnie drutu owiniętego materiałami. Twarze płaskie, schematycznie wycinane, wymalowane rysy twarzy farbami olejnymi, długopisem lub kredkami. Nogi w miejscu stóp okręcone paskiem brązowej skóry. Postaci posiadają różne atrybuty min. biblię (Żyd) , nakrycia głowy (Franek), garnuszek masła (Strach), koszyk gruszek (Kuba), drewniana strzelba (Litwin), szklane fiolki z olejkami (Kusy Bekiel), cep (Maciek i Wojtek), siekierka (Dziadek z Jaworowa), kosa (Śmierć), widły (Diabeł). Tekst przedstawienia znajduje się z zbiorach fonograficznych Muzeum Okręgowego w Sandomierzu.

Kinga Kędziora – Palińska

Bibliografia:

  • http://www.marekwaszkiel.pl/
  • Spis Rzeczy Ważnych. Katalog zasobów lokalnych regionu Gór Świętokrzyskich, Sandomierz, 2012, s. 74-75.
  • J. Niepokój, Świętowanie doroczne, [w:] Źródła Kultury Ludowej Puszczy Sandomierskiej, pod red. K.Ruszla, Kolbuszowa, 2014, s. 209-211.

Wirtualny spacer po wystawie OD PIASKU DO SZKŁA

7 MKiDN

10 patriotyzm

4 tripadvisor

Krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych

5 Bonum Publicum

5 Bonum Publicum

6 Pamiętnik Sandomierski

Godziny otwarcia Muzeum:

W sezonie turystycznym 
(1 kwietnia - 30 września)

 bip muz

Cennik biletów:

Bilet normalny: 20 zł
Bilet ulgowy: 12 zł
Bilet grupowy normalny z przew. MZS: 15 zł
Bilet grupowy ulgowy z przew. MZS: 10 zł
Bilet rodzinny (maks. 5 osób (2+3): 55 zł

 

 

 dostepnosc

© 2022 Muzeum Zamkowe w Sandomierzu. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Łącznie ilość odwiedzin:13189133

Obecnie na stronie 382 gości