2
2

Nóż żelazny

Wielkość liter

Nóż MOS/A/1685/1. Fot. P. Werens.Sandomierz, st. 45

2. poł. X – XI/XII w.

nr inw.: MOS/A/1685/1

wymiary: dł. całkowita: 192 mm; dł. trzpienia: 69 mm; szer. ostrza: 17 mm; gr. trzpienia: 5 mm

Nóż żelazny o wygiętym łukowato przy wierzchołku ostrzu. Trzpień do osadzenia rękojeści prosty, w przekroju prostokątny. Na krawędzi i powierzchni ubytki spowodowane korozją wżerową.

Nóż MOS/A/1685/1. Fot. P. Werens.W okresie wczesnego średniowiecza noże należały do pospolitego wyposażenia grobowego, jednak ze względu na brak zmienności stylistycznej nie stanowią do dobrych zabytków datujących. Mimo, iż częściej znajdowane w grobach męskich, ich obecność w pochówkach kobiecych i dziecięcych nie należy do rzadkości. Dzięki badaniom zachowanych śladów wiemy, że rękojeści do noży wykonywane były w tym czasie z drewna (np. sosny, dębu), a w dalszej kolejności z poroża i kości zwierząt.

Zabytek znaleziony w grobie odkrytym trakcie badań na kulminacji Wzgórza Staromiejskiego w 2006 roku. Nóż znajdował się po zewnętrznej stronie prawej kości udowej zmarłego. Pierwotnie zapewne znajdował się w zawieszonej na wysokości pasa pochewce. Pochewki takie, do których wykonania stosowano zwykle skórę bydlęcą lub końską, czasami wyposażone bywały dodatkowo w różnego rodzaju okucia mocowane przy pomocy nitów.

Nóż MOS/A/1685/1. Fot. P. Werens.Grób był naruszony współczesnymi wykopami i częściowo zniszczony. Ze szkieletu zachowała się tylko część kości nóg, co uniemożliwia uzyskanie bliższych informacji na temat pochowanej w nim osoby. Wg. M. Florka grób prawdopodobnie pierwotnie mógł znajdować się w obrębie rzędowego nieprzykościelnego cmentarza.  Oprócz opisywanego noża przy zmarłym znaleziono także fragmenty pięciu żelaznych obręczy-okuć drewnianego wiaderka. Zdaniem badacza, osoby pochowane z tego rodzaju wyposażeniem mogły należeć do lokalnej elity, a być może były przybyszami z terenów Wielkopolski, Mazowsza lub Polski środkowej. Na obce pochodzenie zmarłego może też wskazywać nietypowa dla miejscowej tradycji orientacja pochówku, zlokalizowanego w przybliżeniu na osi północ-południe.

Bibliografia:

Florek M.: Osadnictwo obcoplemienne i obcoetniczne w okolicach Opatowa i Sandomierza we wcześniejszym średniowieczu w świetle źródeł archeologicznych i toponomastycznych, Slavia Antiqua LIX, 2018, str. 281-312

Florek M.: Wczesnośredniowieczny pochówek szkieletowy z Sandomierza, Wiadomości Archeologiczne 58, 2006, str. 410-412

Nóż MOS/A/1685/1. Za: Florek 2006: 412, ryc. 2:6Krzyszowski A.: Noże z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Sowinkach pod Poznaniem – ze studiów nad typologią i technikami kowalskimi, Slavia Antiqua LX, 2019, str. 303-348

Notę opracował

Piotr Werens

Wirtualny spacer po wystawie OD PIASKU DO SZKŁA

7 MKiDN

10 patriotyzm

4 tripadvisor

Krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych

5 Bonum Publicum

5 Bonum Publicum

6 Pamiętnik Sandomierski

Godziny otwarcia Muzeum:

W sezonie turystycznym 
(1 kwietnia - 30 września)

 bip muz

Cennik biletów:

Bilet normalny: 20 zł
Bilet ulgowy: 12 zł
Bilet grupowy normalny z przew. MZS: 15 zł
Bilet grupowy ulgowy z przew. MZS: 10 zł
Bilet rodzinny (maks. 5 osób (2+3): 55 zł

 

 

 dostepnosc

© 2022 Muzeum Zamkowe w Sandomierzu. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Łącznie ilość odwiedzin:13191623

Obecnie na stronie 514 gości